(1 april 2018) Met vijftien zijn ze, de mensen van ons trainerscollectief Tractie. Waarom doen ze het, die trainers? En hoe houden ze zo'n intensief engagement vol? Een gesprek met vier trainers van Tractie. Ine is jeugdwerker in de Gentse Dampoortwijk, geïnteresseerd in fietsen, kunst en politiek. Ewoud is moraalwetenschapper en socioloog. Naast onderzoeker in milieu-activisme heeft hij achtergrond in de studenten- en milieubeweging. David is milieu- en vredesactivist en werkt voor Friends of the Earth Europe. Ingriet is al meer dan dertig jaar actief bij Vredesactie. Ze werkte jarenlang in de milieusector en later in een armoedevereniging. Momenteel geeft ze weerbaarheidstrainingen aan vrouwen.

Hoe zijn jullie bij de trainersgroep van Vredesactie terecht gekomen?

Ewoud: Ik nam deel aan een voorbereidende training in het kader van de campagne Bomspotting van Vredesactie. Ik herinner me dat ik tijdens de actie op Kleine Brogel geconfronteerd werd met zenuwachtige en opgefokte militairen en dat ik die kon kalmeren. Mijn deelname aan de voorafgaande training was hierbij cruciaal, daar leerden we de juiste houding aan om dergelijke situaties te de-escaleren.

Ine: Ik raakte ooit geïnspireerd op een actietraining van Vredesactie die werd georganiseerd in het kader van de campagne ‘Ik Stop Wapenhandel'. Op dat moment ervoer ik een enorm fatalisme in actiemilieu’s. Tijdens de training kreeg ik eindelijk tools in handen hoe in actie te komen, hoe ik me kon voorbereiden, hoe ik me kon gedragen en op welke zaken ik moest letten.

David: De trainersgroep zoals we die nu kennen, met een vijftiental actievelingen van diverse pluimage, groeide voornamelijk uit de gemeenschappelijke ervaring in het organiseren en faciliteren van de trainingen voor de campagne Bomspotting. Dat is althans het moment waarop ik aansluiting heb gevonden. Doorheen de jaren zijn het soort trainingen of sessies, en de groepen en bewegingen waarmee we werken uitgebreid.

Trainer zijn bij Tractie is een stevig engagement. Jullie begeleiden groepen, volgen zelf intensieve bijscholingen, zijn actief in diverse sociale bewegingen. Waarom doe je dit?

David: Mijn drijfveer is altijd geweest om te werken met mensen die op zoek zijn naar collectieve manieren om actie te ondernemen voor vrede en rechtvaardigheid.

Ewoud: Ik sluit me daarbij aan. Ik heb nu eenmaal geen vrede met de wereld waarin we leven. Ik wil dingen kunnen veranderen. Alle trainers nemen buiten Tractie ook engagementen op rond zaken waarover ze verontwaardigd zijn. Het is een gezonde groep, we zijn er ons van bewust dat wij niet moeten komen zeggen hoe anderen het moeten doen, maar dat we vertrekken van wat de groep die ons vraagt wil en dat we daarna samen bekijken hoe wij daartoe kunnen bijdragen.

Ingriet: Ik wilde 'iets veranderd hebben' in m’n leven. Ik keek naar mijn kinderen en hoorde hen zeggen 'ik ben bang om op straat te belanden omdat ik geen werk vindt of ontslagen wordt' en 'ai, nu we als mensheid Mars ontdekt hebben zal dat binnen de kortste keren kapot gemaakt worden'. Wat ik hen, net als degenen aan wie we een training geven, wil meegeven is het geloof dat we iets kunnen veranderen en de drive en de kracht om iets te veranderen. Tegelijk voel ik me ook verantwoordelijk om dat daadwerkelijk te doen, voor hun toekomst.

Ine: Ik haalde mijn inspiratie en motivatie aanvankelijk uit de tijd dat ik stage liep bij Vredesactie. Ik ontdekte er een andere manier van samenwerken en organiseren, een activistische en bovendien horizontale organisatie die heel gestructureerd te werk gaat met een grote bagage aan actiemiddelen en ideeën rond strategie. Bovendien kwam ik het geheim van het trainerscollectief te weten - lacht - of hoe deelnemers na een training zich sterker voelden door de manier waarop de trainers het hadden aangepakt.

Hoe hou je dit vol? Zie je resultaten van je inspanningen? Voel je dat je een verschil maakt?

Ine: Vandaag worden mensen met zoveel om de oren geslagen, ze zien niet meer waar hun eigen macht ligt. Het lijkt alsof we aan die grote dingen niets kunnen veranderen. Via trainingen kunnen we toch een aanzet geven om, gestoeld op de ervaring en geschiedenis van zovele groepen die veranderingen hebben kunnen teweegbrengen, het gevoel te geven dat we ons kunnen organiseren, problemen kunnen aanpakken, drempels kunnen overwinnen en mensen op individueel niveau helpen hun grenzen te verleggen.

David: Hoewel we nog steeds kernwapens in België hebben en ons globaal economisch systeem en klimaat er niet al te best aan toe zijn, het zou nog erger zijn zonder de inspanningen van al de groepen die ijveren voor sociale, ecologische of politieke rechtvaardigheid. We hebben met talrijke actiegroepen, vakbonden, sociale bewegingen, buurtgroepen samengewerkt om succesvolle acties en campagnes te steunen die een betere samenleving trachten te creëren. Bovendien heb ik zelf ook gezien en ervaren hoe deelnemen aan (actie)trainingen een transformatieve ervaring kan zijn. Er is iets ongelooflijk ‘empowerend’ met de plaats die gecreëerd wordt in een training.

Ewoud beaamt dit: Door de inhoudelijke verdieping die ik meekrijg uit de trainerswerking kan ik bij groepen nu sneller de vinger leggen op wat kan bijdragen aan beter uitgedachte geweldloze strategische campagnes. Ik kan nu tips geven aan andere groepen rond problemen met besluitvorming, strategische inzichten, bijvoorbeeld dat tactieken niet aansluiten bij hun doelen.

Wat was voor jullie de meest deugddoende ervaring die je je als trainer herinnert?

Ine: Voor mij was dat onlangs op een training bij kinderen in Molenbeek. Wij hebben hen, via historische voorbeelden uit de burgerrechtenbeweging, het geloof bijgebracht dat ze zaken kunnen aanpakken waar ze niet tevreden over zijn. Ter plekke maakten we dat met de kinderen concreet om verandering in de groep zelf aan te pakken. Via een gefaciliteerde dialoogtafel hebben we openlijk gepraat over het probleem ‘pesten’.

Ingriet: De momenten waarop je merkt dat je bij het begeleiden van een groep, de individuen daarin zelf verantwoordelijkheid nemen en elkaars leerproces bevorderen. De magie dat een groep meer is dan de som van de individuen, dat elke groep anders is en elke persoon verrassingen inhoudt, dat voelt als confetti, glitter en huppelende eenhoorns tesamen.

Ewoud: Ik denk met plezier terug aan een training bij de ACOD-vakbond. Met een dertigtal vakbondsmilitanten, die allemaal in lokale openbare diensten werken, keken we naar het actie-repertoire en hoe je dit kan uitbreiden. Het discussieniveau lag hoog en tijdens een stellingenoefening voelde je dat er meer begrip kwam rond de complementariteit van verschillende posities of rollen in een beweging.

David: Er kan weinig op tegen een hek dat naar beneden gaat op de militaire van basis van Kleine Brogel, zien dat bijna duizend mensen voor een dag de vliegbaan bezetten van de 'geheime' kernwapenbasis, zien dat ze dit op een georganiseerde manier doen, vastbesloten en geweldloos blijven ondanks de zware intimidatie en brutaliteit van politie en militairen. En dan beseffen dat deze actie enkel op deze manier mogelijk was door de actietrainingen die de weken en maanden ervoor hadden plaatsgevonden.